In België en onze buurlanden werd dit jaar een verhoogd aantal gevallen van de spierziekte Atypische Myopathie geconstateerd. Aangezien deze aandoening fataal kan zijn, dient elke paardenhouder op de hoogte te zijn van de symptomen. Daarom publiceren wij deze uiteenzetting van Prof. Dr. Piet Deprez (Vakgroep Inwendige Ziekten - Faculteit Diergeneeskunde - Universiteit Gent).
Atypische Myopathie - Prof. Dr. Piet Deprez (UGent)
Atypische myopathie is een nieuwe ziekte die sinds het jaar 2000 jaarlijks terug opduikt in België. De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1984, maar kwam slechts zelden voor tot in 2000. Vanaf dat jaar worden jaarlijks meer en meer gevallen waargenomen. Zo werden er in 2000 slechts 14 gevallen gemeld in België, terwijl er dit jaar op 30 oktober al 32 gevallen gemeld zijn en er nog vrijwel dagelijks nieuwe gevallen bijkomen. Dezelfde evolutie wordt ook in onze buurlanden gezien: zo waren er op 30 oktober 2009 al 34 gevallen in Duitsland, 7 gevallen in Engeland, 8 gevallen in Frankrijk, 24 gevallen in Zwitserland en 9 gevallen in Nederland gemeld. Aangezien niet alle gevallen gemeld worden, ligt het echte cijfer waarschijnlijk nog hoger.
Atypische Myopathie - Prof. Dr. Piet Deprez (UGent)
Atypische myopathie is een nieuwe ziekte die sinds het jaar 2000 jaarlijks terug opduikt in België. De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1984, maar kwam slechts zelden voor tot in 2000. Vanaf dat jaar worden jaarlijks meer en meer gevallen waargenomen. Zo werden er in 2000 slechts 14 gevallen gemeld in België, terwijl er dit jaar op 30 oktober al 32 gevallen gemeld zijn en er nog vrijwel dagelijks nieuwe gevallen bijkomen. Dezelfde evolutie wordt ook in onze buurlanden gezien: zo waren er op 30 oktober 2009 al 34 gevallen in Duitsland, 7 gevallen in Engeland, 8 gevallen in Frankrijk, 24 gevallen in Zwitserland en 9 gevallen in Nederland gemeld. Aangezien niet alle gevallen gemeld worden, ligt het echte cijfer waarschijnlijk nog hoger.
Ziektebeeld
Atypische myopathie is een erge spierziekte: op zeer korte tijd worden vrijwel alle spieren van in het lichaam aangetast. Het ziektebeeld kan een beetje vergeleken worden met een erge vorm van maandagziekte. Het belangrijkste gevolg van die aantasting van de spieren is dat de paarden moeilijk tot niet meer kunnen bewegen. In het beginstadium kunnen de paarden nog recht blijven staan, maar staan ze vaak te beven en te zweten. Er kunnen ook koliek-achtige symptomen aanwezig zijn. Vaak zijn de paarden ook suf in het begin van het ziekteproces. Als ze stappen, vertonen de dieren een stijve en korte gang. Bij het urineren is de urine vaak rood verkleurd door de aanwezigheid van eiwitten (myoglobine) die vrijgekomen zijn uit de aangetaste spieren. Koorts is vrijwel nooit aanwezig, de dieren hebben eerder de neiging om wat onderkoeld te worden. Dit beginstadium van de ziekte duurt meestal maar kort of wordt niet opgemerkt.
In het volgende stadium van de ziekte kunnen de paarden niet meer blijven rechtstaan en zullen ze vrijwel constant neerliggen. Ze liggen vaak onrustig, proberen in het begin nog recht te komen, maar geven die pogingen na een tijdje vaak op. De paarden beginnen dan ook zeer zwaar te ademen: dit is waarschijnlijk het gevolg van de beschadiging van de ademhalingsspieren. Vanaf het moment dat de paarden niet meer recht kunnen staan, worden de vooruitzichten heel slecht. Na enkele uren of hooguit een dag of twee, sterven de meeste van deze paarden.
Atypische myopathie treedt zeer plots op : aangetaste paarden zien er tot enkele uren voordien nog perfect gezond uit. De duur van de ziekte is ook kort: sommige dieren worden dood gevonden op de weide, bij de meeste paarden duurt het hooguit een tweetal dagen vooraleer ze sterven. Slechts een klein percentage van de aangetaste dieren overleeft de aandoening: bij driekwart tot negentig procent van de aangetaste dieren evolueert de ziekte fataal. Paarden en ponies van alle rassen en leeftijden kunnen aangetast worden, maar jongere dieren (< 3 jaar oud) lijken iets gevoeliger te zijn.
Atypische myopathie is een erge spierziekte: op zeer korte tijd worden vrijwel alle spieren van in het lichaam aangetast. Het ziektebeeld kan een beetje vergeleken worden met een erge vorm van maandagziekte. Het belangrijkste gevolg van die aantasting van de spieren is dat de paarden moeilijk tot niet meer kunnen bewegen. In het beginstadium kunnen de paarden nog recht blijven staan, maar staan ze vaak te beven en te zweten. Er kunnen ook koliek-achtige symptomen aanwezig zijn. Vaak zijn de paarden ook suf in het begin van het ziekteproces. Als ze stappen, vertonen de dieren een stijve en korte gang. Bij het urineren is de urine vaak rood verkleurd door de aanwezigheid van eiwitten (myoglobine) die vrijgekomen zijn uit de aangetaste spieren. Koorts is vrijwel nooit aanwezig, de dieren hebben eerder de neiging om wat onderkoeld te worden. Dit beginstadium van de ziekte duurt meestal maar kort of wordt niet opgemerkt.
In het volgende stadium van de ziekte kunnen de paarden niet meer blijven rechtstaan en zullen ze vrijwel constant neerliggen. Ze liggen vaak onrustig, proberen in het begin nog recht te komen, maar geven die pogingen na een tijdje vaak op. De paarden beginnen dan ook zeer zwaar te ademen: dit is waarschijnlijk het gevolg van de beschadiging van de ademhalingsspieren. Vanaf het moment dat de paarden niet meer recht kunnen staan, worden de vooruitzichten heel slecht. Na enkele uren of hooguit een dag of twee, sterven de meeste van deze paarden.
Atypische myopathie treedt zeer plots op : aangetaste paarden zien er tot enkele uren voordien nog perfect gezond uit. De duur van de ziekte is ook kort: sommige dieren worden dood gevonden op de weide, bij de meeste paarden duurt het hooguit een tweetal dagen vooraleer ze sterven. Slechts een klein percentage van de aangetaste dieren overleeft de aandoening: bij driekwart tot negentig procent van de aangetaste dieren evolueert de ziekte fataal. Paarden en ponies van alle rassen en leeftijden kunnen aangetast worden, maar jongere dieren (< 3 jaar oud) lijken iets gevoeliger te zijn.
Oorzaak
De aandoening komt vrijwel uitsluitend voor in de herfst en in de lente. Het gaat hierbij steeds om paarden die op de weide staan en weinig of geen bijvoedering krijgen. Meestal gaat het ook om sterk afgegraasde weiden, vochtige weiden of weiden waar veel dode bladeren op liggen.
Uitbraken van de ziekte treden meestal op na een weersomslag: de meeste gevallen worden gemeld enkele dagen na een verandering van hoge temperaturen naar vochtig en kouder weer. Eigenaardig genoeg worden niet alle paarden op de weide aangetast: meestal beperkt het zich tot één of hoogstens enkele dieren op de betrokken weide.
De echte oorzaak van de ziekte is momenteel onbekend. Hoogst waarschijnlijk gaat het om giftstoffen of toxines die door planten, bacteriën of schimmels op de weide geproduceerd worden als gevolg van die veranderende weersomstandigheden en daarna opgegeten worden door de paarden. Momenteel wordt volop onderzoek verricht om die giftstoffen te identificeren. Daarnaast lijkt de aandoening ook door lokale omgevingscondities bepaald te worden: het overgrote deel van de aangetaste paarden in België liep op weiden in Wallonië of in de grensstreek tussen Frankrijk en West-Vlaanderen. In de rest van Vlaanderen komt atypische myopathie tot op heden zelden voor: één geval werd in de regio Antwerpen gemeld en één geval in de regio Deinze.
Uitbraken van de ziekte treden meestal op na een weersomslag: de meeste gevallen worden gemeld enkele dagen na een verandering van hoge temperaturen naar vochtig en kouder weer. Eigenaardig genoeg worden niet alle paarden op de weide aangetast: meestal beperkt het zich tot één of hoogstens enkele dieren op de betrokken weide.
De echte oorzaak van de ziekte is momenteel onbekend. Hoogst waarschijnlijk gaat het om giftstoffen of toxines die door planten, bacteriën of schimmels op de weide geproduceerd worden als gevolg van die veranderende weersomstandigheden en daarna opgegeten worden door de paarden. Momenteel wordt volop onderzoek verricht om die giftstoffen te identificeren. Daarnaast lijkt de aandoening ook door lokale omgevingscondities bepaald te worden: het overgrote deel van de aangetaste paarden in België liep op weiden in Wallonië of in de grensstreek tussen Frankrijk en West-Vlaanderen. In de rest van Vlaanderen komt atypische myopathie tot op heden zelden voor: één geval werd in de regio Antwerpen gemeld en één geval in de regio Deinze.
Adviezen
Aangezien de echte oorzaak nog niet bekend is, is het moeilijk om concrete adviezen te geven om de ziekte te voorkomen. Het is ook moeilijk om te voorspellen hoe de ziekte in de toekomst zal evolueren.
Voorlopig worden de volgende adviezen gegeven:
- Controleer minstens dagelijks de paarden die tijdens herfst en lente op de weide staan - Indien u één of meerdere van bovenvermelde ziektetekens opmerkt bij uw paarden met weidebeloop, verwittig onmiddellijk de dierenarts. Hij kan door bijkomend bloed- en urineonderzoek nagaan of het wel degelijk om atypische myopathie gaat, de nodige geneesmiddelen toedienen en u verder adviseren over de verzorging. Breng ondertussen het betrokken paard naar de dichtstbijzijnde goed ingestrooide stal. Doe dit rustig en traag: extra stress en inspanning kan de aandoening nog doen verergeren. Verwijder, indien mogelijk, ook de andere paarden van de weide.
Preventief kan het volgende aangeraden worden:
- Beperk het weidebeloop tijdens herfst en lente, vooral voor jonge paarden en vooral in risicogebieden. Laat de paarden bijvoorbeeld enkel een paar uur buiten om wat - Indien de paarden toch buiten moeten blijven:
- Voeder krachtvoeder en vitamines/mineralen bij (liefst het jaar door)
- Voeder hooi in een ruif bij, vermijd contact van het hooi met de vochtige grond
- Zorg voor zuiver drinkwater (vb. leidingwater)
- Plaats jonge paarden liefst op een droge weide met goed gras
- Plaats in herfst of lente nooit paarden op een weide waar er zich de vorige jaren gevallen van atypische myopathie voorgedaan hebben!
Meer informatie over deze ziekte kunt u bekomen bij uw dierenarts en op de volgende website: www.myopathieatypique.be.
In Beeld
