In 2013 trachtte het Vlaams Paardenloket (nu PaardenPunt Vlaanderen) een beter beeld te krijgen van het aantal ambachtelijke gareel- en zadelmakers dat Vlaanderen rijk is. Dankzij tal van tips en de informatie die we in brochures en op het wereldwijde web konden vinden, werd snel duidelijk dat ambachtelijke zadel- en gareelmakers toch wel behoren tot een zeldzaam, maar zeker niet uitstervend, ras.
In totaal spoorden we 52 actieve zadel- en gareelmakers op.
- Een 20-tal van hen vervaardigde volledig nieuwe tuigen, garelen, zadels,… en was hier ook beroepsmatig mee bezig. Professionele zadel- en gareelmakers bleken meestal actief in bijberoep, en niet in hoofdberoep.
- De anderen beschouwden zadel- en gareelmakerij als een pure hobby of beperkten zich tot herstellingen en aanpassingen. Opvallend was het toch wel redelijk grote aandeel van ruitershops die in het verleden als ambachtelijke zadelmakerij zijn begonnen, maar anno 2013 enkel nog aangekocht getuig verhandelden en herstellingen uitvoerden.
Jongste vrouwelijke gareelmaker van België
In de Krant van West-Vlaanderen verscheen op 13 juni 2014 een uitgebreid artikel rond het carrièreverloop van een jongedame die net een eigen zadel- en gareelmakerij had opgestart. Gezien dit stuk een mooi beeld geeft van het beroep zoals het vandaag beoefend wordt, willen wij u dit zeker niet onthouden.
OOSTDUINKERKE - Het vakmanschap van zadelmaker en gareelmaker was vroeger nogal vaak gelinkt aan de stiel van schoenmaker. Zo was het schoenmakersbedrijf van Frans Cornette in de Dorpsstraat in Oostduinkerke-Dorp jarenlang een gerespecteerde zaak waar eigenaars van paarden terecht konden voor het aanmaken van zadels en ander tuig. Maar na zijn overlijden ging ook de kunst van de zadel- en tuigmakerij in de streek verloren. Sinds kort baat de nu 26-jarige Tine Hancke, langs de Toekomstlaan een ambachtelijke zadel- en tuigmakerij uit. Een aloud vak is plots herrezen.
Tine Hancke werd geboren in Oostduinkerke en is vanaf haar jeugdjaren bezeten van paarden. Haar ouders, baten samen met haar broer Klaas (30) de garage Chevrolet-Isuzu uit. Haar jongere zus (21) studeert bedrijfsmanagement. Ze heeft ook nog een jongere broer van twaalf. "Paardrijden is voor mij niet louter sportbeoefening, het is een levensstijl, een fascinatie. Als kind was ik dan ook veel op maneges in de streek te vinden. Mijn eerste pony kreeg ik toen ik twaalf jaar was. Vandaag heeft het intensieve paardrijden plaatsgemaakt voor de schermsport en verdeel ik mijn vrije tijd over beide sporten. Sinds mijn zesde volgde ik ook kunstonderwijs.
In de middelbare school werd dit zelfs voltijds, verder studeren in deze richting leek dan ook logisch. Toch ben ik op mijn 19de volledig gestopt in de kunst en ging ik volledig voor mijn passie. Ik zocht naar alle mogelijkheden met betrekking tot opleidingen met paarden. Ik was dan ook aangenaam verrast om te ontdekken dat er bij Syntra West in Veurne een initiatie tot basistechnieken voor hersteller van tuig en zadels te volgen was. Ik volmaakte deze cursus en had, dacht ik, voldoende geleerd om stage te volgen bij een gerenommeerde tuigenmaker in Frankrijk", begint Tine Hancke haar levensverhaal.
"Op mijn stageplaats in Frankrijk, moest ik ondanks mijn opgedane kennis van nul herbeginnen. Ik dacht mijn streng te kunnen trekken, maar het alziende oog van de mijn stagemeester en meester-tuigenmaker, zorgde voor een vernieuwde aanpak. In ontdekte er de finesses en geheimen van het meesterlijke vak. Zoals een sterrenchef zijn recepten geheim houdt, zo bewaart de tuigenmaker zijn knowhow. Enkel in soortgelijke ateliers kan men de stiel echt leren. Vroeger werden de huisgeheimpjes overgedragen van vader op zoon, nu gaat veel vakkennis verloren door het uitsterven van dit beroep. Na mijn stage kwam ik in contact met een gareeltuigenmaker die zijn zaak wou overlaten aan een nieuwe generatie. Hij zocht naar een opvolger en die vond hij in mij. De man had zich toegelegd op de mensport en het Vlaamse gareel. Meer dan 30 jaar had hij een atelier met personeel gerund. Opnieuw werd ik overgeleverd aan ongezien veel ervaring en kennis van het ambacht. Een specialisatie gareelmakerij was compleet nieuw voor mij, want het Vlaamse gareel is een vak apart. Nog regelmatig spreken mensen hun verbazing uit over een jonge, vrouwelijke gareelmaker. Zoiets was vroeger in de hoogdagen van de trekpaarden uitgesloten was. Doch, het vervaardigen van een gareel behoort tot een van mijn favoriete werkzaamheden in het atelier", bekent Tine.
"Het grootst deel van mijn tijd besteed ik aan herstellingen en maatwerk voor de klassieke, West-Europese rijsport. Ik werk aan alle materieel en alle soorten zadels en tuigen, in leder of kunststof. Specifiek voor de rijsport vervaardig ik vooral hoofdstellen op maat van het paard en de klant: de maat wordt op het paard genomen en dan wordt gesproken in welke uitvoering deze mag worden gemaakt. Kleuren voor het leder, gespen: model en legering, decoratie in de frontriem, model neusriem, teugels: lengte en grip, stijl. Voor de mensport gebeurt het maatwerk vooral voor de traditiemenners. Oude tuigen uit de 19de en de vroege 20ste eeuw worden als voorbeeld genomen, of oude stukken van een tuig worden aangevuld voor het vervolledigen van een antiek tuig. Opnieuw maatwerk voor paard en menner. Elke aanspanning van een bepaald type heeft zijn eigen stijl, afhankelijk van de periode waarin de koets gebouwd werd, het land en het gebruiksdoel. Traditiemennen is een jurysport, en alles wordt gekeurd op authenticiteit en of de aanspanning historisch correct is. In deze tak van de mensport ben ik zelf actief als vrijwilliger, meer bepaald voor de Belgian Driving Association", zegt Tine trots.
"Ik zorg ook voor het harnachement van de trekpaarden van de paardenvissers, dat zowat vergelijkbaar is met dat van de landbouwpaarden. Het harnachement moet sober, maar robuust zijn. Fournituren en nagels zijn in inox. Roestvrij is hier een must. Naast een harnachement voor paarden, maak ik ook tuigjes voor hulphonden, colliers voor jachthonden... Verder houd ik me ook bezig met accessoires voor oldtimers, koetsen, herstellingen van tentzeilen, enz.. Sedert kort verzorg ik de restauratie van oude tuigen, onder andere van tijdens de Eerste Wereldoorlog. Die worden binnenkort gebruikt voor het 21 julidefilé ter nagedachtenis van de Groote Oorlog. Voor zwaardvechters - historical fencing - maak ik dussacks, dat zijn korte slagwapens afgewerkt in leder", besluit Tine
Hancke. (CJK)