Elke zomer krijgt het Antigifcentrum in de maanden mei, juni en juli een groot aantal oproepen binnen in verband met huidletsels veroorzaakt door de reuzenberenklauw. Wie bv. via de stengel of het blad met het sap van de reuzenberenklauw in aanraking komt, kan zware brandwonden oplopen. Niet enkel mensen, maar ook paarden kunnen er huidirritatie, blaren of zelfs brandwonden aan overhouden.
De reuzenberenklauw kan in de lente in een paar maanden tijd tot 5 meter hoog uitgroeien en heeft klauwvormige bladeren die meer dan één meter lang worden. Het eerste jaar blijft de plant laag. Deze groeit dan tot zo’n 50 cm hoogte. Het jaar erop, is de plant meestal volgroeid en bloeit hij van juni tot augustus. De plant krijgt witte bloemetjes en de tot 10 cm dikke stengel is bezet met stijve, op rode knobbeltjes ingeplante, haren, die bij aanraking gemakkelijk afbreken waardoor plantensap vrijkomt.
Expansie en bedreiging biodiversiteit
Sinds 2010 wordt reuzenberenklauw in toenemende mate als een probleem ervaren. De plant komt voornamelijk voor op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen, in bermen en op vochtige en voedselrijke grond. De toenemende verwildering van reuzenberenklauw zorgt er bovendien voor dat de plant momenteel sterk in expansie is langs autowegen, langs spoorwegen en in verwaarloosde tuinen en bossen. De grote bladen van de reuzenberenklauw werpen heel wat schaduw op de bodem. Waar veel dergelijke planten staan, wordt op die manier de onderliggende fauna en flora onderdrukt. Dit vormt een groot risico voor de biodiversiteit. Reuzenberenklauw wordt zelfs bij de 100 meest bedreigende Europese invasieve exoten gerekend.
Wat is het gevaar voor paarden?
Paarden zijn zeer kieskeurige eters. Als ze gras eten op de wei zijn ze heel selectief. Maar dit neemt niet weg dat ze niet in contact kunnen komen met het sap van de reuzenberenklauw. Hoewel de plant kankerverwekkende stoffen zou bevatten, wordt deze op zich niet als giftig beschouwd. Het risico schuilt vooral in het sap dat tot blaren en zwellingen leidt. Als het paard na aanraking met het sap aan zonlicht wordt blootgesteld, kunnen er na 24 uur zware brandwonden ontstaan die pas na 1 à 2 weken genezen. In extreme gevallen kan sap in de ogen zelfs permanente blindheid als gevolg hebben.Hoe kan ik Reuzenberenklauw bestrijden?
Als u rondkijkt in paardenweiden, merkt u ongetwijfeld dat er heel wat schadelijke planten, waaronder de reuzenberenklauw, in opmars zijn. Snel ingrijpen is bij deze soort de boodschap. Kleine populaties zijn met beperkte inspanningen op relatief korte termijn te bestrijden. Gezien deze soort massaal zaden produceert is het niet mogelijk om de soort via eenmalig beheer onder controle te houden. Het is dan ook zaak de bestrijding vol te houden tot de soort volledig verdwenen is. Op de website "Ecopedia.be" raadt de Vlaamse overheid aan om reuzenberenklauw op volgende manier te bestrijden:"Snel ingrijpen is bij deze soort de boodschap. Kleine populaties zijn met beperkte inspanningen op relatief korte termijn te bestrijden. Gezien deze soort massaal zaden produceert is het niet mogelijk om de soort via eenmalig beheer onder controle te houden. Het is dan ook zaak de bestrijding vol te houden tot de soort volledig verdwenen is. Tracht het hele besmette gebied in kaart te brengen en begin (ingeval van een waterloopomgeving) bovenstrooms.
Om verdere verspreiding van de planten te voorkomen kunnen best de individuen die gaan bloeien prioritair worden verwijderd. Reuzenberenklauw doet er meerdere jaren over om in bloei te komen (meestal vanaf het 3de jaar), het is dus van belang om te herkennen welke individuen gaan bloeien: ' Bloeiers' zijn forser en meestal ook al vroeg in het jaar zichtbaar. Het 'opgaan' van de centrale stam voor de bloemknop wordt snel duidelijk! Deze planten hebben vertakte wortels. Bij relatief kleine groeiplaatsen kunnen de planten met een boomspade worden uitgestoken. Dit gebeurt best tot op een diepte van minimum 30 cm, om hergroei te vermijden. Best kan men de wortels zo volledig mogelijk verwijderen. Indien er tijd is (afhankelijk van de besmettingsgraad), is het efficiënt om ook de tweedejaars planten uit te steken. Deze hebben nog een smalle penwortel die gemakkelijker is te verwijderen.
Het is efficiënt om 'vroeg' te starten met bestrijden (eind april (seizoensafhankelijk) of mei) omdat andere planten nog niet in volle groei zijn. De bladrozetten van reuzenberenklauw zijn dan goed zichtbaar. Twee weken later moet je een tweede bestrijdingsronde voorzien. Na het uitspitten de wortelkluit ontdoen van aarde - eventueel een paar keer hakken in de stengel. Zeker niet meer in contact met (vochtige) bodem brengen. Neerleggen op bramen/takken of over lage boomtakken 'draperen' kan ook. Noodbloei vanuit de sappen in de wortel of een minimum aan aardecontact is zeker mogelijk.
Er kan ook gemaaid worden, maar er moet dan op gelet worden dat de planten geen noodbloei ontwikkelen (opvolging!). Het maaien dient minimaal 2-3 keer per jaar te gebeuren vanaf begin mei, om te voorkomen dat de plant zaad gaat zetten. Eventueel kan het maaien gecombineerd worden met het inzaaien van competitieve soorten (grassen), om het kiemen van de plant te bemoeilijken.
Bij grote groeiplaatsen bestaat er naast maaien nog de optie van begrazing. Begrazing met schapen is een zeer efficiënte methode om reuzenberenklauw te bestrijden, maar moet vroeg genoeg starten (april). Ook ploegen tot min. 25 cm diep kan in agrarisch gebied. Er wordt momenteel eveneens geëxperimenteerd met biologische bestrijding (aanbrengen van de schimmel Sclerotina sclerotiorum) en dit met wisselende resultaten bij inzet van het middel vroeg in het groeiseizoen. Ook langdurige inundatie kan lokaal ingezet worden om het aantal kiemkrachtige zaden sterk te reduceren, waardoor de bestrijding van de overgebleven planten minder intensief wordt.
Chemische bestrijding met herbiciden kan, indien noodzakelijk, aangewend worden. De bladbehandeling vindt dan het best plaats vroeg in het groeiseizoen, wanneer de planten tussen de 20 en de 50 cm groot zijn. Opgelet chemische bestrijding is vanaf 1 januari 2015 verboden. Een afwijking voor de het gebruik van pesticiden kan worden aangevraagd bij de VMM. Daar er zeer goede alternatieven bestaan wordt chemische bestrijding van reuzenberenklauw echter afgeraden.
Ongeacht de toegepaste bestrijdingsmethoden is het van belang deze gedurende minstens 7 jaar worden volgehouden, dit is de maximale duur van levensvatbaarheid van de zaden. Het jaar na het eerste beheer komen nog veel planten uit (zaadbank), laat je niet ontmoedigen. Werk zorgvuldig!"
Meer info
Ecopedia is een kennisdelingswebsite van Inverde, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Instituut voor Natuurbehoud (INBO). Op dit platform vindt u onder andere ook erg veel info over de reuzenberenklauw.» Klik hier!